Produkty strukturyzowane

To niejednorodna grupa produktów inwestycyjnych. Produkty te składają się z kilku instrumentów finansowych. 

Zwrot z inwestycji jest uzależniony od wartości jednego bądź wielu określonych wskaźników referencyjnych (instrumentów bazowych), takich jak: kursy akcji i ceny innych instrumentów finansowych, waluty, surowce, poziomy indeksów giełdowych.

Złożoność i stopień skomplikowania tego typu produktów może powodować trudności w zrozumieniu ich konstrukcji, zwłaszcza warunków wypłaty zysku oraz ryzyka związanego z tego typu inwestycją. Prawidłowe zrozumienie warunków osiągnięcia stopy zwrotu, a także czynników ryzyka jest kluczowe w inwestycjach w tego typu produkty. W zależności od cech i warunków danego produktu, możesz zarabiać zarówno na wzroście, jak i spadku cen instrumentów bazowych lub odpowiednich wskaźników, z którymi powiązany jest zwrot z inwestycji.

• Produkty te mogą oferować zarówno określony wcześniej poziom potencjalnego określonego zysku (kwota odsetek) w przypadku spełnienia się określonych warunków, często przy całkowitej lub częściowej ochronie kapitału, jak i potencjalnie nieograniczone zyski przy zwiększonym ryzyku (także z użyciem dźwigni finansowej) bez jakiejkolwiek ochrony kapitału.
• Udział zysku bądź straty dla inwestora w zyskach bądź stratach, wynikających ze zmiany wartości instrumentów bazowych, może być różny. Inwestor może zarabiać mniej niż wyniosła stopa zwrotu z instrumentów bazowych, często mając przy tym całkowitą lub częściową ochronę kapitału, lub zarabiać więcej niż stopa zwrotu instrumentu bazowego, przy wykorzystaniu dźwigni finansowej, ponosząc większe ryzyko utraty całości lub części środków.
• Stopa zwrotu oparta jest o ściśle określoną wcześniej formułę. Warunki wypłaty ewentualnego zysku dla inwestora mogą być określone w prosty sposób lub cechować się znacznym poziomem skomplikowania.
• Wypłata może być uzależniona od spełnienia się jednego warunku np. osiągnięcie określonej wartości przez instrument bazowy w dniu zapadalności (zakończenia inwestycji) danego produktu lub spełnienia się szeregu warunków, np. określonego poziomu cenowego wielu instrumentów bazowych (np. koszyka akcji) lub utrzymania się instrumentu bazowego na określonym poziomie przez ustalony czas.
• Produkt strukturyzowany może mieć jeden moment odczytu (obserwacji) wartości instrumentu bazowego (w momencie zapadalności produktu), od którego zależy wynik  inwestycji, lub kilka takich momentów w okresie trwania produktu.
• Prawidłowe i dokładne zrozumienie warunków osiągnięcia potencjalnej stopy zwrotu, a także czynników ryzyka jest kluczowe w inwestycjach w tego typu produkty.
• Produkty strukturyzowane różnią się okresem inwestycji i mogą charakteryzować się stosunkowo krótkim terminem, np. kilkumiesięcznym w przypadku części lokat strukturyzowanych czy strukturyzowanych bankowych papierów wartościowych lub wynosić nawet kilka czy kilkanaście lat, jak w przypadku niektórych ubezpieczeniowych produktów strukturyzowanych.

RODZAJE PRODUKTÓW STRUKTURYZOWANYCH

• Certyfikaty strukturyzowane (część z nich jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych - GPW)
  • To instrumenty finansowe, które są najczęściej skonstruowane w oparciu o regulacje zagraniczne.
  • Mogą zapewniać całościową lub częściową ochronę kapitału na koniec okresu inwestycji lub nie gwarantować w ogóle takiej ochrony. Ochrona kapitału może być też warunkowa tzn. zależeć od wartości instrumentu bazowego.
  • Cechują się najczęściej kilkuletnim horyzontem inwestycyjnym (1-5 lat).
  • Zysk inwestora może być teoretycznie nieograniczony i odzwierciedlać zachowanie instrumentu bazowego lub ograniczać się do wypłaty określonego wcześniej oprocentowania (kuponu) w przypadku spełnienia się określonych warunków.
  • Coraz więcej tego typu certyfikatów jest notowanych na GPW.

• Certyfikaty strukturyzowane notowane na GPW
  
  • Na GPW notowanych jest wiele giełdowych produktów strukturyzowanych o zróżnicowanych cechach, których podstawą emisji są najczęściej regulacje zagraniczne. 
    Giełdowe produkty strukturyzowane:
    • certyfikaty z dźwignią finansową: Certyfikaty Turbo oraz Certyfikaty Faktor
    • certyfikaty bez dźwigni finansowej: m.in. Trackery, Bonusowe, Odwrotnie zamienne, Ekspresowe.
  • Produkty z tzw. dźwignią finansową mogą być szczególnie ryzykowne. Mechanizm dźwigni zwiększa zarówno potencjalne zyski, jak i straty inwestora.
  • Certyfikaty z dźwignią przeznaczone są dla aktywnych i doświadczonych inwestorów.
  • Każdy z tych produktów posiada inną charakterystykę. Cześć z nich jest emitowana w sposób ciągły i nie ma określonego terminu wygaśnięcia (instrumenty typu Open-End), inne mają ustalony okres subskrypcji (zapisów) oraz termin końcowy inwestycji.

• Bankowe papiery wartościowe z oprocentowaniem strukturyzowanym
  
  • Dłużne papiery wartościowe emitowane przez banki również mogą przyjąć formę produktu inwestycyjnego, gdzie wypłata kuponu (odsetek) zależna jest od wskaźnika referencyjnego (instrumentu bazowego).
  • Używana jest też często nazwa „certyfikaty depozytowe”.
  • Co prawda wysokość potencjalnego oprocentowania może być wcześniej ustalona, jednak wypłata kuponu jest warunkowa i zależna od wystąpienia określonego zdarzenia – osiągnięcia przez wskaźnik referencyjny ustalonej wartości. Zdarza się również, że gwarantowana jest wypłata określonego, stosunkowo niewielkiego oprocentowania, natomiast wypłata istotnej części kuponu pozostaje zależna od wskaźnika referencyjnego.
  • Mają gwarancję ochrony całego zainwestowanego kapitału w dniu wykupu. Najczęściej emitowane są na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

• Lokaty strukturyzowane
  • Nazywane też „lokatami inwestycyjnymi”.
  • Umowy, zgodnie z którymi bank przyjmuje depozyt o oznaczonym terminie zapadalności. W przeciwieństwie do tradycyjnych lokat terminowych, uzyskanie określonego oprocentowania jest tutaj warunkowe i uzależnione od zachowania się określonego wskaźnika referencyjnego. Wpłacony kapitał początkowy jest tu zawsze zwracany w całości.
  • Oferują szansę na zysk większy niż w przypadku tradycyjnego depozytu bankowego, jednak jest on niepewny i warunkowy. Ponadto w przypadku wcześniejszego zerwania lokaty strukturyzowanej, oprócz utraty naliczonego oprocentowania, mogą zostać pobrane opłaty manipulacyjne.
  • Są produktami o zróżnicowanym horyzoncie inwestycyjnym, wynoszącym od kilku miesięcy do kilku lat. Podobnie jak w przypadku tradycyjnych lokat bankowych, środki wpłacone na lokatę strukturyzowaną są objęte systemem gwarantowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

• Ubezpieczeniowe produkty strukturyzowane
  • To produkty ubezpieczeniowo – inwestycyjne, często nazywane polisami inwestycyjnymi, będące umową ubezpieczenia na życie z wbudowaną inwestycją.
  • Cześć inwestycyjna takiego produktu może mieć charakter ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego (UFK), podobnego do inwestycji w fundusz inwestycyjny. Może być też oparta o inne wskaźniki referencyjne, takie jak indeksy czy koszyki instrumentów finansowych (np. akcji). W przypadku tego typu produktów część składki ubezpieczeniowej (jednorazowej lub regularnej) przeznaczana jest na inwestycje.
  • To najczęściej inwestycje o kilkuletnim horyzoncie, sięgające nawet kilkunastu lat. Taki rodzaj inwestycji może oferować szereg korzyści ubezpieczeniowych, podatkowych i spadkowych.
  • Istotna jest tu wysokość opłat, np. za zarządzanie, które mogą być wyższe niż w przypadku tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, na dodatkowe opłaty związane z częścią ubezpieczeniową, a także opłat likwidacyjnych, w przypadku chęci wcześniejszego zakończenia umowy.

RYZYKA INWESTYCJI W PRODUKTY STRUKTURYZOWANE

• RYNKOWE - związane z wartością rynkową instrumentów bazowych. Potencjalny zysk lub strata inwestora są określone przez zachowanie się ceny instrumentów bazowych, które niejednokrotnie podlegają silnym wahaniom.
• PŁYNNOŚCI - pomimo tego, że dla części produktów organizowany jest rynek wtórny, dzięki któremu możliwe jest wcześniejsze wyjście z inwestycji, to należy liczyć się z możliwością wystąpienia braku płynności lub ograniczonej płynności, która uniemożliwi wcześniejsze wyjście z inwestycji, lub będzie wiązało się to z dodatkową stratą lub opłatami.
• UTRATY KAPITAŁU – w zależności od produktu istnieje ryzyko utraty części lub całości zainwestowanych środków. W przypadku większości produktów z częściową lub całkowitą ochroną kapitału jest ona gwarantowana tylko w dniu zapadalności.
• KREDYTOWE – dotyczy zdolności emitenta/wystawcy/wytwórcy produktu do wywiązania się z zobowiązań związanych z prowadzoną działalnością i  oferowaną inwestycją. W przypadku jego niewypłacalności istnieje ryzyko utraty całości zainwestowanego kapitału, nawet pomimo gwarantowanej ochrony kapitału w dniu zapadalności.
• NIEOSIĄGNIĘCIA ZYSKU Z INWESTYCJI – nawet w przypadku produktów, których potencjalne oprocentowanie jest z góry określone, jego wypłata uzależniona jest od niepewnego zdarzenia. Należy ocenić na ile realizacja warunków skutkujących wypłatą oprocentowania jest prawdopodobna.
• ZŁOŻONOŚCI PRODUKTU – produkty strukturyzowane są często inwestycjami złożonymi i skomplikowanymi, co może utrudnić ocenę prawdopodobieństwa osiągnięcia zysku i związanego z nim ryzyka.
• KOSZTÓW I OPŁAT – analizując inwestycję w produkty strukturyzowane należy uwzględnić wszystkie związane z nią koszty i opłaty, które mogą mieć zróżnicowany charakter.
• REGULACYJNE – ze względu na szeroki zakres pojęcia odnoszącego się do produktów strukturyzowanych oraz złożoność tych instrumentów, rynek tego typu produktów nie został ściśle uregulowany. Poszczególne produkty strukturyzowane, w zależności od swojej formy, mogą podlegać różnym regulacjom polskim i zagranicznym.

Zanim zainwestujesz

• Zapoznaj się z dokumentami informacyjnymi: prospektami emisyjnymi, końcowymi warunkami emisji, dokumentami zawierającymi kluczowe informacje (KID), kartami informacyjnymi produktu, ogólnymi warunkami umowy.
• Sprawdź w dokumentach informacyjnych do jakiego inwestora skierowany jest dany produkt. Sprawdź też horyzont inwestycyjny oraz poziom ryzyka, jaki został określony dla tego produktu.
• Dostosuj termin zapadalności produktu (terminowe zakończenie inwestycji) do swojego horyzontu inwestycyjnego. Wyjście z inwestycji przed terminem zapadalności może wiązać się z dodatkowymi opłatami lub, w przypadku produktów notowanych na GPW, może okazać się niemożliwe, lub wiązać się z dodatkową stratą.
• Zapoznaj się z kosztami związanymi z daną inwestycją, np. opłaty dystrybucyjne/subskrypcyjne, koszty transakcyjne związane z nabyciem/zbyciem na giełdzie, koszty finansowania w przypadku produktów z dźwignią, opłaty manipulacyjne przy wcześniejszym wykupie czy rozwiązaniu umowy, koszty ochrony ubezpieczeniowej w przypadku ubezpieczeniowych produktów strukturyzowanych.
• Sprawdź jakie są możliwości wcześniejszego wyjścia z inwestycji i z jakimi kosztami będzie się to wiązało.
• Zapoznaj się z określeniem stopy zwrotu z inwestycji w taki produkt i przeanalizuj jakie warunki muszą zostać spełnione, aby osiągnąć założoną stopę zwrotu (warunki wypłaty dla inwestora). Przemyśl, na ile zakończenie inwestycji w taki produkt z zyskiem jest prawdopodobne.
• Realizacja z zyskiem podobnych produktów w przeszłości nie gwarantuje zysków w przyszłości.