Kontrakty na różnicę, w skrócie określane jako CFD (z ang. contracts for difference), są instrumentami finansowymi zaliczanymi do tzw. instrumentów pochodnych, w których cena instrumentu zależy od kształtowania się innych wskaźników lub aktywów (tzw. instrumentów bazowych) np. kursów akcji, indeksów giełdowych, walut czy towarów.
Zawierając taki kontrakt inwestor nie staje się właścicielem aktywów bazowych (akcji, walut czy towarów), jednakże od kształtowania się ich ceny zależy jego potencjalny zysk lub strata. Dodatkowo są one spotęgowane przez efekt tzw. dźwigni finansowej. To mechanizm, w którym inwestor zawiera transakcję na wartość aktywów, wpłacając tylko ułamek ich ceny (tzw. depozyt zabezpieczający), co oznacza, że jego potencjalny zysk lub strata w porównaniu do wpłaconej kwoty mogą być większe niż rzeczywista zmiana aktywów bazowych.
CFD jest umową pomiędzy dwoma stronami, które zobowiązują się do dokonania rozliczenia pieniężnego zależnego od różnicy pomiędzy ceną kontraktu w chwili zawarcia transakcji (początek inwestycji) a wartością kontraktu w chwili rozliczenia transakcji (koniec inwestycji). Najczęściej drugą stroną transakcji zawartej przez inwestora jest broker (firma inwestycyjna, która umożliwia swoim klientom inwestowanie na rynku CFD).
Instrumenty pochodne są instrumentami złożonymi obarczonymi dużo większym ryzykiem niż instrumenty proste, jak np. akcje czy obligacje. Kontrakty na różnicę są generalnie uważane za jedne z najbardziej ryzykownych instrumentów tego typu. Inwestowanie w nie wymaga zatem dużej wiedzy i godzenia sią na ryzyko poniesienia potencjalnie dużych strat.
W momencie zamknięcia kontraktu inwestor otrzymuje lub musi zapłacić różnicę pomiędzy ceną zamknięcia a ceną otwarcia tego kontraktu, w zależności od tego jak ukształtowała się cena aktywa bazowego. W przypadku zawarcia kontraktu, w którym inwestor uznaje, że cena instrumentu bazowego wzrośnie (tzw. pozycja długa) inwestor otrzymuje zysk w momencie zamknięcia kontraktu, gdy różnica ta jest dodatnia. Jeśli różnica jest ujemna – wówczas inwestor traci.
Firmy inwestycyjne przy zawarciu transakcji na CFD wymagają od inwestora wpłaty jedynie części wartości transakcji (tzw. depozyt zabezpieczający), co jest określane jako mechanizm tzw. dźwigni finansowej. Przykładowo, przy dźwigni 1:20, jeśli inwestor wpłaci 1 000 PLN będzie mógł zawrzeć transakcję CFD, która jest równoważna transakcji na instrumencie bazowym o wartości 20 000 PLN. Taki mechanizm pozwala na zwiększenie zysku, ale jednocześnie powoduje zwiększenie strat. Zobrazowaliśmy to na poniższym przykładzie.
Załóżmy, że inwestor uważa, że cena akcji notowanej na giełdzie wzrośnie i postanawia kupić 100 akcji, których cena wynosi obecnie 10 PLN za akcję. Zatem w przypadku bezpośredniego zakupu musiałby wydać na nie 1 000 PLN (100 x 10 PLN). Jednakże zawierając kontrakt CFD na te akcje, dzięki wbudowanej dźwigni finansowej, firma inwestycyjna nie żąda od inwestora wpłaty 1 000 PLN, ale wymaga wyłącznie depozytu zabezpieczającego w wysokości 20% (jest to dźwignia 1:5, ponieważ 1/5 = 20%). Zatem klient deponuje początkowo jedynie 200 PLN (1 000 PLN x 20%).
Zwrot jaki inwestor osiągnie z tej inwestycji zależy od ceny, po której akcja będzie notowana, gdy zdecyduje się on zamknąć swoją pozycję. Przykładowo, jeżeli cena akcji wzrośnie o 5% inwestor osiągnie zysk w wysokości 50 PLN. Zysk w porównaniu do zainwestowanej kwoty wyniesie natomiast 25% (50/200 = 25%). W przypadku gdy klient kupiłby bezpośrednio akcje płacąc pełną kwotę 1000 PLN jego zysk wyniósłby 5%.
Jeśli jednak cena tej akcji spadnie o 5%, to inwestor straci kwotę 50 PLN. Strata dla inwestora, który zawarł transakcję na CFD wyniesie zatem 25. W przypadku gdyby inwestor zakupił bezpośrednio akcje o wartości 1 000 PLN, jego procentowa strata w porównaniu do zainwestowanego kapitału wyniosłaby 5%.
Należy zaznaczyć, że w przypadku kontraktów CFD możliwa jest szybsza utrata całego zainwestowanego kapitału. Gdyby cena akcji z powyższego przykładu spadła o 20%, inwestor straciłby całość zainwestowanych środków (ponieważ strata z kontraktu wyniosłaby 200 PLN, czyli cały depozyt zabezpieczający).
Pamiętaj, że firma inwestycyjna w określonych sytuacjach zamknie Twoje najbardziej stratne kontrakty bez Twojej zgody. Po zamknięciu tej pozycji nie odzyskasz tych pieniędzy, ponieważ kontrakt przestanie obowiązywać, a zawarcie kolejnego może narazić Cię na kolejne straty.
Pamiętaj, żeby w przypadku inwestycji w CFD nie używać pieniędzy, które są przeznaczone na inne cele, ponieważ są to bardzo ryzykowne instrumenty, a ich głównym celem nie jest długoterminowe oszczędzanie kapitału, ale spekulacja.
Powinieneś więc rozważyć inwestowanie w CFD tylko wtedy, gdy masz duże doświadczenie w handlu na zmiennych rynkach, w pełni rozumiesz ich działanie, w tym wszystkie ryzyka i koszty z nimi związane, a także jesteś świadomy, że im większa dźwignia, tym większe ryzyko.